Lao động Việt ở Nhật: Thu nhập thấp và nỗi lo khi hồi hương

Thực tế thu nhập tại Nhật và tâm lý sợ trở về nước

Suốt 5 năm ở Nhật Bản, Nhật Tuân (28 tuổi, Bắc Ninh) chưa một lần về quê dù nhiều lần gia đình mong muốn. Năm 2020, Tuân bỏ công việc công nhân lương 10 triệu đồng, vay 300 triệu để sang tỉnh Gifu làm việc với kỳ vọng kiếm 30 – 40 triệu đồng/tháng. Anh tin chỉ cần hai năm là có thể trả hết nợ, tích lũy vốn và trở về mở hướng kinh doanh.

Tuy nhiên, thực tế lại không giống kỳ vọng. Trong ba năm thực tập sinh, lương chỉ dao động từ 9 – 11 Man/tháng (khoảng 15 – 17 triệu đồng). Công việc cũng không đúng như hợp đồng ban đầu, thay vì làm nông nghiệp nhẹ nhàng, Tuân phải làm nhiều việc nặng như dọn tuyết, sửa mái nhà, thông cống và cắt gai xương rồng. Mặc dù vất vả, anh vẫn phải cố bám trụ vì khoản nợ còn đè trên vai.

Sau khi trả nợ, Tuân vẫn không đủ tự tin trở về vì lo sợ “trở về tay trắng”. Sang năm thứ tư, anh được chuyển sang diện lao động kỹ năng đặc định, mức lương tăng lên 17 Man (khoảng 28 triệu đồng). Nhưng đúng giai đoạn đồng yên giảm giá mạnh, chi phí sinh hoạt cao khiến phần tiền tích lũy không đáng kể. Mỗi tháng trừ tiền thuê nhà, ăn uống, bảo hiểm, thuế… anh chỉ giữ lại được khoảng 12-14 triệu đồng.

Một trường hợp khác là Hữu Minh (32 tuổi, Hải Dương), sang Nhật giữa 2023 với mục tiêu xây lại nhà. Minh sau khi tiết kiệm triệt để cũng chỉ gửi về được khoảng 17 triệu đồng/tháng. Nếu về nước lúc này, số tiền tích lũy 300 – 400 triệu có thể dùng hết trong thời gian ngắn. Minh chứng kiến nhiều người về mở quán nhưng thất bại do thiếu kinh nghiệm, vì vậy anh chọn tiếp tục cố gắng dù không muốn gắn bó lâu dài.

Theo thống kê năm 2024, Việt Nam có hơn 158.000 lao động làm việc ở nước ngoài, Nhật Bản là thị trường lớn nhất. Mức lương phổ biến khoảng 180.000 yên/tháng (tương đương 28 – 30 triệu đồng). Tuy nhiên, chi phí đi Nhật thuộc nhóm cao nhất khu vực khi theo ILO, trung bình người Việt phải chi tới 192 triệu đồng; hơn 50% lao động phải vay số tiền tương đương hơn hai năm lương tối thiểu.

Thêm vào đó, từ năm 2025, đồng yên suy yếu làm giá trị kiều hối giảm 10 – 20%. Điều này càng khiến người lao động kéo dài thời gian ở lại Nhật để bù phần chênh lệch.

Ông Trương Nhật Tài – Phó Giám đốc Công ty Hasu Asia cho biết tâm lý “sợ hồi hương” xuất phát từ ba nguyên nhân chính:

• Thiếu kỹ năng nghề rõ ràng
• Thu nhập tại Nhật cao hơn nên khó thích nghi mức lương khởi điểm tại Việt Nam
• Nguy cơ hết vốn nhanh sau khi trở về

Phần lớn lao động chọn các công việc phổ thông, ít cơ hội nâng cao tay nghề. Khi trở về, họ rơi vào tình trạng “không vốn – không nghề – không hướng đi”.

Giải pháp thực tế: Học thêm để có hành trang vững chắc khi hồi hương

Theo ông Tài, điều quan trọng nhất đối với lao động Việt tại Nhật là xác định nghề nghiệp ngay từ đầu. Việc lựa chọn ngành học phù hợp với hoàn cảnh gia đình và điều kiện địa phương sẽ giúp họ có chỗ đứng khi quay về. Chẳng hạn, nếu gia đình có đất nông nghiệp, người lao động có thể theo học các ngành liên quan đến nông nghiệp, chăn nuôi hoặc chế biến. Nếu hướng đến công việc kỹ thuật, họ nên tranh thủ thời gian làm việc tại Nhật để bổ sung chứng chỉ chuyên môn.

Từ nhu cầu nâng cao trình độ đó, chương trình đại học từ xa dành cho người Việt tại Nhật của Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên (TUAF) đã được triển khai. Chương trình cho phép người lao động học online 100%, tự sắp xếp thời gian theo ca làm và nhận bằng đại học tương đương chính quy.

Hiện chương trình đào tạo các ngành phù hợp nhu cầu thực tế như Công nghệ thực phẩm, Kinh doanh quốc tế, Nông nghiệp công nghệ cao, Thú y, Quản lý đất đai…. Sau khi trở về nước, người lao động có thể làm việc tại doanh nghiệp, trong các nhà máy chế biến thực phẩm, phát triển mô hình nông nghiệp sạch hoặc tự kinh doanh dựa trên nền tảng kiến thức đã tích lũy.

>>> Tìm hiểu thêm: https://tuxa.tuaf.vn/dang-ky-hoc-nhat-ban 

Lời kết

Nhiều lao động Việt sang Nhật với kỳ vọng đổi đời, nhưng thực tế thu nhập, chi phí, áp lực tâm lý khiến họ khó đưa ra quyết định trở về đúng thời điểm. Đổi đời không chỉ dựa vào tiền tích lũy, mà còn phụ thuộc vào kỹ năng và định hướng nghề nghiệp. Việc lựa chọn học tập từ xa ngay khi còn làm việc tại Nhật là giải pháp thông minh và bền vững. Đây là bước chuẩn bị giúp người lao động không bắt đầu lại từ con số 0, tự tin hơn khi về nước và tạo dựng sự nghiệp lâu dài tại quê hương.

Nguồn: vnexpress